Meer kans op problemen met alcoholgebruik: dit speelt mee
Het is soms lastig om te voorspellen of jongeren later in hun leven veel alcohol gaan drinken. Elk kind is natuurlijk anders. Maar er zijn wel een paar zaken die kunnen meespelen bij de kans dat jongeren een probleem krijgen met alcoholgebruik.
De persoonlijkheid van kinderen kan meer kans op problemen geven. Uit onderzoek blijkt dat er vier soorten persoonlijkheden zijn die een groter risico hebben op het ontwikkelen van problemen met alcohol.
Persoonlijkheden die meespelen
Angstgevoeligheid, negatief denken, impulsiviteit en sensatie zoeken, blijken invloed te kunnen hebben op hoe veel en hoe vaak jongeren alcohol gaan drinken. 1Risico- en beschermende persoonsfactoren: drinkmotieven en persoonlijkheidskenmerken — expertice centrum alcohol https://expertisecentrumalcohol.trimbos.nl/items/details/risico-en-beschermende-persoonsfactoren-drinkmotieven-en-persoonlijkheidskenmerken Zo zijn angstige jongeren bijvoorbeeld gevoeliger voor groepsdruk. Jongeren die sensatiezoekers zijn zullen eerder alcohol drinken om op te vallen.
Opleiding
Kinderen brengen een groot deel van hun dag door op school. Hun opleiding heeft dan ook een grote invloed op de kans dat ze veel gaan drinken. Zo blijken vooral de verschillen groot tussen VWO-leerlingen en leerlingen die op VMBO-basis zitten. 2Lees meer over de verschillen in opleidingsniveau in het rapport van HBSC https://hbsc-nederland.nl/wp-content/uploads/2018/09/Rapport-HBSC-2017.pdf Voor jongeren geldt over het algemeen: hoe lager het schoolniveau, des te meer er wordt gedronken.
Mensen die hun opleiding niet hebben afgemaakt hebben gemiddeld gezien vaker problemen met alcoholgebruik. Een lager opleidingsniveau kan dus meespelen bij de kans dat een kind later veel alcohol gaat drinken.
Familie
De omgeving van kinderen is een belangrijke voorspeller voor de hoeveelheid alcohol die zij later gaan drinken. Zo speelt het gezin waarin kinderen opgroeien ook mee bij de kans of de kinderen later veel alcohol gaan drinken. Het alcoholgebruik van ouders is een voorspeller voor het alcoholgebruik van hun kinderen. Niet alleen het gebruik, maar ook het zien drinken speelt een rol bij jongeren. 3Lees meer in de Factsheet Zien Drinken Doet Drinken? van het Trimbos-instituut https://www.trimbos.nl/docs/12836978-3f8b-4e9e-b3c0-04c914e4a6d1.pdf
De opvoedstijl van ouders speelt een belangrijke rol in het alcoholgebruik van jongeren. Dit kan positieve en negatieve invloed hebben op het alcoholgebruik van een kind. Zo blijkt dat jongeren minder drinken als hun ouders de tijd nemen om in gesprek te gaan met hun kind en afspraken met hen maken over alcohol (autoritatieve opvoedstijl). Als ouders op een prettige manier omgaan met hun kind, dan voelt het kind zich veiliger thuis. Dat kan ook helpen om overmatig alcoholgebruik te voorkomen.
Goedkeurende houding van ouders speelt mee
Een goedkeurende houding van ouders over het alcoholgebruik bij jongeren is een risicofactor, aangezien hierdoor jongeren zelf meer positieve ideeën over drinkers kunnen ontwikkelen. 4Spijkerman, R., et al. The impact of peer and parental norms and behaviour on adolescent drinking: The mediating role of drinker prototypes. Psychology and Health, 2007. 22: p. 7-29. https://expertisecentrumalcohol.trimbos.nl/items/details/risico-en-beschermde-factoren-sociale-omgeving-het-gezin Ook de beschikbaarheid van alcohol thuis kan bijdragen aan een positievere houding naar alcoholgebruik en kan uiteindelijk zorgen dat jongeren vaker gaan drinken. 5Peeters, M., Koning, I., Monshouwer, K., Vollebergh, W.A. & Wiers, R.W. (2016). Context effects of alcohol availability at home: implicit alcohol associations and the prediction of adolescents’ drinking behavior. Journal of studies on alcohol and drugs, 77(5), 749-756. https://www.jsad.com/doi/full/10.15288/jsad.2016.77.749
Ook blijkt dat jongeren uit welvarende gezinnen gemiddeld vaker hebben gedronken dan jongeren uit gezinnen die het minder breed hebben. 6Lees meer over de verschillen in het onderzoeksrapport van HBSC https://hbsc-nederland.nl/wp-content/uploads/2019/11/Rapport-HBSC-2017-nov19.pdf Onder drinkende jongeren is er geen verschil in de hoeveelheid alcohol die ze drinken tussen de welvarende en minder welvarende gezinnen. Jongeren uit eenoudergezinnen drinken vaker alcohol, ook meer dan tien glazen alcohol op een weekenddag drinken komt in eenoudergezinnen vaker voor. Ouders uit onvolledige gezinnen zijn vaker toleranter ten aanzien van alcohol drinken van hun kind. 7Lees meer over de verschillen in het onderzoeksrapport van HBSC https://hbsc-nederland.nl/wp-content/uploads/2019/11/Rapport-HBSC-2017-nov19.pdf
Vrienden
Een andere belangrijke omgevingsfactor zijn vrienden. De invloed van vrienden neemt bijvoorbeeld toe naarmate kinderen ouder worden. Dus als kinderen tijdens hun puberteit vrienden krijgen die veel drinken, dan is de kans groot dat de kinderen zelf ook mee gaan drinken. 8Lees er meer over in de Factsheet Zien Drinken Doet Drinken? van het Trimbos-instituut https://www.trimbos.nl/docs/0720ae3e-1234-4b40-b455-cd7a088b5073.pdf
Cultuur
De afkomst van een gezin kan meespelen. Het verschilt namelijk per cultuur hoe normaal het is om alcohol te drinken. Bij gezinnen met een migratieachtergrond wordt thuis vaak minder gedronken. 9Lees meer over de culturele verschillen in het onderzoeksrapport van HBSC https://hbsc-nederland.nl/wp-content/uploads/2019/11/Rapport-HBSC-2017-nov19.pdf Uit de algemene statistieken blijkt dan ook dat jongeren met een migratieachtergrond minder drinken. Omdat ze dat thuis niet geleerd hebben, aangezien het vanuit religie vaak verboden wordt. Maar als kinderen met een migratieachtergrond drinken, dan drinken ze al snel evenveel als hun leeftijdsgenoten.
Problemen
Jongeren die veel problemen ervaren drinken gemiddeld genomen meer alcohol. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om een psychische stoornis, zoals ADHD of een gedragsstoornis. Ook gebruik van andere middelen verhoogt de kans op veel alcoholgebruik. Roken en drinken gaan vaak samen. Tot slot zorgen problemen zoals jeugdtrauma’s 10Koning, I.M., et al. Preventing heavy alcohol use in adolescents (PAS): Cluster randomized trial of a parent and student intervention offered separately and simultaneously. Addiction, 2009. 104(10): p. 1669-1678. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.1360-0443.2009.02677.x en psychische problemen van ouders 11Van der Vorst, H., et al. Parental attachment, parental control and early development of alcohol use: A longitudinal study. Psychology of Addictive Behaviors, 2006. 20: p. 107-116. https://pdfs.semanticscholar.org/2294/ec29eeff9ded5c9a56623c8e762d4a760fe7.pdf voor een risico voor middelengebruik.
Maar er zijn ook jongeren die gewoon ‘pech’ hebben met hun genen. Sommige kinderen hebben een genetische aanleg voor verslaving. Het is voor hen dan moeilijk om niet te vaak of te veel alcohol te drinken. Maar als ouder kan je dan alsnog proberen om de omgeving zo gunstig mogelijk in te richten, zodat de kans zo klein mogelijk is dat je kind echt heel veel gaat drinken.