Extra risico’s vapen op jonge leeftijd

Vapen is voor niemand gezond, maar jonge mensen moeten extra voorzichtig zijn. Hun hersenen zijn nog niet volgroeid. En vapen kan ook zorgen voor blijvende veranderingen in hun hersenen met vervelende gevolgen, ook later in hun leven. Bovendien zijn jongeren gevoeliger voor nicotine en raken sneller verslaafd. Ook lijkt de kans groter dat je ook sigaretten gaat roken.

Welke extra risico’s lopen kinderen en jongeren die vapen?

Naast de risico’s die voor iedereen gelden, lopen kinderen en jongeren die vapen de volgende extra risico’s.

1. Grotere kans om verslaafd te raken

De hersenen van kinderen zijn nog niet helemaal ontwikkeld. Vooral het voorste 

gedeelte moet nog groeien (de ‘prefrontale cortex’). Dit groeit nog door tot en met het 25ste jaar. 

In dit deel van de hersenen maak je keuzes en denk je na over de gevolgen van wat je doet. Kinderen en jongeren weten nog niet altijd wat de gevolgen van hun keuzes zijn. Daarom doen ze soms opeens iets zonder er eerst over na te denken. Ze geven bijvoorbeeld sneller toe aan de zin om te vapen en raken hierdoor sneller verslaafd. 

Nadelen op de lange termijn hebben hierdoor ook minder invloed op kinderen en jongeren. Je kan in het gesprek met je kind dus beter ingaan op de nadelen direct na het vapen. Zeggen dat je er later kanker van krijgt heeft minder zin. 

Hersenen gevoeliger voor nicotine

De hersenen van kinderen en jongeren zijn extra gevoelig voor het prettige gevoel dat je van nicotine krijgt. De kans is groot dat ze vapen meteen de eerste keer lekker vinden. En dat maakt dat ze het sneller nog eens zullen doen¹Zie: Hersenstichting, Giedd, J. N., Lydon, D., Buchmann, A. F., Di Franza, J. R., Pomerleau, O. F., Sartor, C. E., & Kortekaas, R. (2016). DE RELATIE TUSSEN ROKEN EN DE HERSENONTWIKKELING VAN JONGEREN. In FACTSHEET. https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/sites/31/2021/09/af1524-de-relatie-tussen-roken-en-de-hersenontwikkeling-van-jongeren.pdf. Als je voor het eerst vapet in de pubertijd, heb je een grotere kans dat je verslaafd raakt aan nicotine²Zie: Kleinjan, M., & Luijten, M. (2016). Factsheet: De relatie tussen roken en de hersenontwikkeling van jongeren. Utrecht, Nederland: Trimbos-instituut.

> Lees meer over de werking van het puberbrein

2. Stoppen wordt moeilijker, ook later

Vapen kan zorgen voor veranderingen in de hersenen van jongeren. Deze veranderingen gaan nooit meer over. Nicotine geeft vooral veranderingen in de delen van de hersenen voor beloning en controle van gedrag³Zie: Hersenstichting, Giedd, J. N., Lydon, D., Buchmann, A. F., Di Franza, J. R., Pomerleau, O. F., Sartor, C. E., & Kortekaas, R. (2016). DE RELATIE TUSSEN ROKEN EN DE HERSENONTWIKKELING VAN JONGEREN. In FACTSHEET. https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/sites/31/2021/09/af1524-de-relatie-tussen-roken-en-de-hersenontwikkeling-van-jongeren.pdf. Hierdoor raken jongeren sneller verslaafd en wordt het ook moeilijker voor hen om te stoppen met vapen. En als je jong begint met vapen, is het ook later in je leven extra lastig om ermee te stoppen.

3. Grotere kans om later méér te gaan vapen

We weten uit onderzoek dat mensen die jong beginnen met vapen later in hun leven per dag meer zullen vapen dan mensen die later beginnen⁴Zie: Kleinjan, M., Willemsen, M., Bommelé, J., & Trimbos-instituut. (2019). Rookpreventie bij jongeren: Effectieve interventies en andere mogelijkheden voor preventie van roken bij jongeren. In RIVM Centrum Gezond Leven, Trimbos-instituut. https://www.trimbos.nl/docs/af1667-rookpreventie-bij-jongeren.pdf.

4. Grotere kans op mentale problemen, ook later

Jongeren die vaak nicotine binnenkrijgen, hebben later meer kans op problemen met hun concentratie en met controle over hun gedrag. Ook hebben zij een grotere kans op een angststoornis of depressie⁵Zie: E-sigaretten (vapes) – Kernpunten, Achtergrond, en Methoden. (2023). In Factsheet [Report]. https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/2023/10/AF2113-Elektronische-sigaretten-vapes.pdf. 

5. Grotere kans om ook sigaretten te gaan roken

Het blijkt dat jongeren die vapen makkelijker de stap zetten naar het roken van sigaretten. Van de jongeren die in 2023 maandelijks vapeten, rookte bijna 70% ook maandelijks een sigaret⁶Zie: Garritsen, H., Bommelé, J., de Nerée, C., Troelstra, S., Croes, E., & Willemsen, M. (2023). Jongerenmonitor tabaks- en nicotineproducten 2023 (AF2112). Trimbos-instituut. https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/af2112-jongerenmonitor-tabaks-en-nicotineproducten/. Voor jongeren kan vapen een opstapje zijn naar roken. 

Niet vapen voor je 18e

Deze extra risico’s maken het extra belangrijk voor je kind om niet te beginnen met vapen, ook niet voor één keer. Of om die eerste keer in elk geval zo lang mogelijk uit te stellen, in elk geval tot na het 18^e jaar.

Lees meer over de redenen waarom jongeren toch beginnen met vapen en wat je kunt doen als je kind vapet.