Praten over vapen

We raden je aan om op tijd met je kinderen te praten over vapen. Ook als ze hier zelf nog niet mee bezig zijn. Ze komen het vroeg of laat tegen, dus het is beter als ze erop voorbereid zijn. We geven tips voor dit gesprek.

De meeste jonge kinderen van rond de 12 jaar denken negatief over vapen en nicotine. Toch neemt het aantal jongeren dat vapet al toe vanaf 12 jaar. Het is goed om samen te praten over vapen, ook als jouw kind zelf nog geen interesse toont. Samen praten blijft belangrijk in de hele puberteit.

Warmte en aandacht

Goed contact met je kind is natuurlijk altijd belangrijk. Maar we weten uit onderzoek dat warmte en aandacht van ouders er ook voor zorgt dat kinderen minder snel gaan roken, vapen of blowen. Het helpt als je weet wat er speelt in het leven van je kind. En ook als ze voelen dat je altijd voor ze klaar staat.

Goed voorbeeld

Kinderen en jongeren leren door gedrag van anderen te kopiëren¹Bron: Bommelé, J., Kleinjan, M., & van Laar, M. (2016). Zien roken, doet roken? Utrecht, Nederland: Trimbos-instituut. Dat is ook zo met vapen. Kinderen die mensen in hun omgeving zien vapen, hebben meer kans om dat zelf ook te gaan doen. 

Ook internet en sociale media hebben veel invloed. Op sociale media wordt er veel reclame gemaakt voor vapes. Hoe vaker jongeren het om zich heen zien, hoe normaler ze het zullen vinden. 

Vapende ouders

Als je als ouder vapet, is de kans groter dat je kinderen ook gaan vapen. Ze kunnen ook jouw ideeën (positieve èn negatieve) over vapen overnemen. Als jij zelf vapet op feestjes, leren ze bijvoorbeeld zonder het te merken van jou dat vapen ‘gezellig’ is.

Daarnaast wordt het lichaam van kinderen gevoeliger voor nicotine als hun ouders vapen of roken. Het inademen van de damp van een vape die iemand anders uitblaast heet meedampen²Bron: (2020). FACTSHEET ELEKTRONISCHE SIGARETTEN (E-SIGARETTEN) [Report]. https://www.trimbos.nl/docs/af1765-factsheet-elektronische-sigaretten.pdf.

Vapende vrienden

Ook als je vrienden vapen heb je als kind een grotere kans om te gaan vapen³Bron: Harms, B., & Tarkowska, N. (2022). Vaping among teens. NHL Stenden Hogeschool. https://www.nhlstenden.com/sites/default/files/2023-05/Vaping-onderzoeksrapport.pdf. De invloed van de beste vriend of vriendin is het grootst. 

Bekijk de video Hoe denken ouders over roken en opvoeding? Deze video gaat over roken maar geldt ook voor vapen.

Goed gesprek

Kies voor deze gesprekken een ontspannen moment waarop je niet bezig bent met andere dingen. Bijvoorbeeld als je samen de hond uitlaat of in de auto zit. Zorg voor rust en een open sfeer. Stel vooral veel vragen en luister goed. Probeer niet te oordelen. Lees ook deze gesprekstips.

Rookt of vapet jouw kind al? Stel ook dan open vragen en probeer niet boos te worden. Vraag waarom je kind is gaan vapen en laat je kind hier zelf over nadenken. Lees meer over wat je kan doen als je kind vapet.

Directe gevolgen

Het heeft niet veel zin om te zeggen dat het ongezond is. Dat weet je kind zelf ook wel. Kinderen en jongeren denken minder na over gevolgen die nog ver weg zijn. Vertel daarom vooral over de nadelen die je snel merkt. Dit spreekt jongeren meer aan. 

Oefenen

Eén van de redenen dat kinderen beginnen met vapen is dat ze bij de groep willen horen. Oefen samen hoe je kind nee kan zeggen als hij of zij een vape krijgt aangeboden. Nee zeggen mag altijd. Echte vrienden zullen dit accepteren.

Grenzen en afspraken

Het is goed om zelf duidelijk aan te geven dat je vapen afkeurt. Leg ook uit waarom. En vertel dat het niet normaal is dat kinderen en jongeren vapen. Je hebt als ouders meer invloed dan je denkt!

Niet-vapenafspraak

Je kunt ook samen een afspraak maken zoals NIX18: niet vapen (en niet roken en geen snus gebruiken) tot je 18 bent. Spreek ook af wat de gevolgen zijn als je kind zich niet aan de afspraak houdt. En maak geen uitzonderingen. Volgens onderzoek kan zo’n afspraak ervoor zorgen dat een kind later begint met vapen of helemaal niet gaat vapen⁴Bron: Beeres, D. T., Pulkki-Brännström, A. M., Nilsson, M., & Galanti, M. R. (2024). Child-Adult Contract for Prevention of Tobacco Use: “As-Treated” Analysis of a Cluster Randomized Controlled Trial (the TOPAS Study) at 3-Year Follow-Up. Prevention science : the official journal of the Society for Prevention Research, 25(1), 175–192. https://doi.org/10.1007/s11121-023-01598-y.

Eerlijk zijn

Wees zelf eerlijk en geef aan dat je het fijn vindt als je kind ook eerlijk is. Spreek bijvoorbeeld af dat je kind het vertelt als hij of zij toch een keer heeft gevapet. Laat merken dat je het wel begrijpt, maar zeg ook dat je het niet goedkeurt. En ga dan opnieuw rustig in gesprek.

Goede voorbereiding

Vapen is schadelijk. De giftige stoffen in vapes kunnen grote gevolgen hebben, zeker voor kinderen. Daarom is het verkopen van vapes aan kinderen jonger dan 18 jaar in Nederland verboden. 

Zorg dat je zelf goed weet wat vapen doet met kinderen. Fris je kennis op, bijvoorbeeld op rokeninfo.nl. Het helpt als je goed kan uitleggen waarom je regels stelt. Je kunt ook samen met je kind op zoek gaan naar informatie.

Herken de signalen

Als je weet waar je kind mee bezig is, zie je het ook eerder als er iets mis is. Doet je kind ineens anders dan anders? Dit kan natuurlijk een gevolg zijn van alle veranderingen in de puberteit. Maar er kan ook meer aan de hand zijn. Spreek je zorgen uit en vraag je kind of het klopt wat jij denkt. Lees wat je nog meer kunt doen als je kind vapet. 

Praat met andere ouders

Je kunt ook eens met andere ouders praten. Hoe gaan zij hier mee om? Je kan elkaar ook helpen door bijvoorbeeld dezelfde regels te gebruiken.

Meer tips!

• Lees de opvoedtips voor ouders van pubers
• Lees de 3 gesprekstips
• Volg de gratis online cursus Praten met je kind
• Lees het online magazine Frisse Start