Wat zegt de wet over drugs

De meeste drugs zijn in Nederland verboden. Dit staat in de Opiumwet. Het is verboden om drugs bij je te hebben, te kopen of te verkopen, en te maken. Maar het is niet verboden om drugs te gebruiken. Voor alcohol zijn de regels net iets anders: in de alcoholwet staat dat het wel verboden is om alcohol te drinken als je jonger bent dan 18 jaar. 

Opiumwet: harddrugs en softdrugs

De Opiumwet bestaat uit twee lijsten met verboden drugs waarbij er onderscheid is gemaakt tussen harddrugs en softdrugs.

• Lijst I: drugs waarbij het gebruik grote risico’s heeft voor de gezondheid. We noemen dit ook wel harddrugs. Voorbeelden: XTC, cocaïne, speed, 3-MMC en GHB.
• Lijst Ia: een aantal stofgroepen waarvan de chemische structuur lijkt op de drugs van lijst I. Lees meer over designerdrugs en de wet of bekijk deze video over het verbod op Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS).
• Lijst II: drugs die wat minder schadelijk zijn voor de gezondheid. Deze drugs worden ook wel softdrugs genoemd. Voorbeelden: hasj en wiet, paddo’s en lachgas.

Uitzondering voor hasj en wiet

Veel mensen denken dat hasj en wiet (cannabis) in Nederland door de wet zijn toegestaan. Dat is niet waar. Wiet en hasj zijn volgens de wet verboden. Maar er is ook afgesproken dat mensen geen boete of straf krijgen als ze minder dan 5 gram hasj of wiet bij zich hebben. Ook zijn er coffeeshops waar je hasj en wiet kunt kopen. We noemen dat ‘gedogen’: de verkoop van hasj en wiet wordt toegelaten terwijl het eigenlijk verboden is. Kinderen die jonger zijn dan 18 jaar mogen de coffeeshop niet in.

Blowen op sommige plaatsen wel verboden

In Nederland is het gebruiken van drugs dus niet strafbaar. Maar gemeenten kunnen een uitzondering maken om te zorgen dat er in bepaalde delen van de stad geen overlast ontstaat. Ze kunnen drugsgebruik in bepaalde gebieden wel strafbaar maken. Dit legt de gemeente dan vast in een Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Op die plekken kan je bijvoorbeeld aangehouden worden als je een joint rookt en de politie kan je een boete geven.

Geneesmiddelenwet

Er zijn medicijnen die door sommige mensen ook voor hun plezier worden gebruikt. Een voorbeeld is ketamine. Dit wordt gebruikt voor verdoving van dieren voor een operatie (narcose). Maar ketamine wordt ook door mensen als drug gebruikt. Lachgas viel vroeger ook onder de Geneesmiddelenwet, maar staat sinds 2023 op lijst II van de Opiumwet.

Medicijnen die in de Geneesmiddelenwet staan mogen alleen met speciale toestemming (een vergunning) worden gemaakt of verkocht. Patiënten, dokters en dierenartsen mogen deze geneesmiddelen alleen in hun bezit hebben als ze bedoeld zijn voor medisch gebruik.

De Warenwet: designerdrugs

In de Warenwet staan regels over de veiligheid van eten en drinken. Sommige designerdrugs worden verkocht onder de Warenwet als ‘materiaal voor onderzoek’. Op de verpakking staat dan bijvoorbeeld “niet geschikt voor menselijke consumptie”. Op die manier kunnen verkopers deze drugs toch legaal verkopen. De drug 3-MMC werd op deze manier verkocht, maar nadat bekend werd wat de risico’s van deze drug zijn, is 3-MMC op de Opiumlijst geplaatst. Lees ook: wat je als ouder wilt weten over 3-MMC.

Bezit van drugs en het krijgen van een strafblad

In Nederland is het dus verboden om drugs te bezitten, te maken of te verkopen. Meestal volgt er geen straf als je een klein beetje drugs bij je hebt. Maar bij meer dan 5 gram hasj of wiet of meer dan een halve gram harddrugs kun je wel een boete, een taakstraf of een gevangenisstraf krijgen.

Registratie

Als iemand een kleine hoeveelheid drugs bij zich heeft, mag de politie dit afnemen (in beslag nemen). Je krijgt dan geen boete, maar dit wordt wel opgeschreven. Dit heet een registratie. Je naam is dan bekend bij de politie, maar je hebt nog geen strafblad.

Strafblad

Iemand krijgt pas een strafblad als de rechter heeft gezegd dat hij of zij schuldig is. Maar het kan ook zijn dat een officier van justitie een afspraak met iemand maakt over de straf die hij of zij krijgt. Die afspraak kan dan ook op het strafblad komen te staan.

Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG)

Een VOG is een bewijs dat je je goed hebt gedragen. Als je solliciteert naar een stage, bijbaan of baan kan je werkgever hiernaar vragen. 

VOG is de afkorting van ‘Verklaring Omtrent het Gedrag’. De VOG wordt afgegeven door Justis, een organisatie die beoordeelt of mensen en organisaties in Nederland te vertrouwen zijn.

Voor jongeren onder de 23 jaar gelden andere regels dan voor volwassenen. Het ministerie van Justitie vindt dat jongeren met een strafblad niet te streng beoordeeld moeten worden. Daarom wordt bij hen alleen gekeken naar aantekeningen op het strafblad van de afgelopen twee jaar. Bij volwassenen van 23 jaar en ouder kijken ze naar de laatste vier jaar. 

Voor sommige beroepen gelden extra strenge regels. Bijvoorbeeld als je taxichauffeur wilt worden, of rechter.

Lees meer over de VOG. 

Het Experiment gesloten coffeeshopketen

Hasj en wiet worden in Nederland gedoogd (toegestaan terwijl het eigenlijk verboden is). Maar het maken en leveren van hasj en wiet aan coffeeshops is wel strafbaar. Dat zorgt soms voor problemen. Daarom is de overheid met een proef begonnen. 

Deze proef wordt ook wel het ‘Experiment gesloten coffeeshopketen’ genoemd of het wietexperiment. Het doel is om uit te zoeken hoe dit beter georganiseerd kan worden. Kunnen de makers (telers) van hasj en wiet aan de coffeeshops leveren zonder de wet te overtreden? De hasj en wiet worden dan wel goed gecontroleerd. Er wordt gekeken welke stoffen erin zitten en of daar geen giftige stoffen bij zijn, zoals zware metalen of schimmels.

Dit gebeurt alleen in gemeenten die meedoen aan het experiment. De verkoop in de coffeeshops verandert hier niet door. Verkoop aan jongeren onder de 18 jaar blijft ook in deze gemeenten verboden. 

Lees meer over het wietexperiment.