Wat je als ouder wilt weten over snus en nicotinezakjes

De laatste tijd zie je je dochter en haar vriendinnen met van die leuke kleine doosjes. Daarin zitten kleine zakjes. Dit kunnen snus of nicotinezakjes zijn. Wat is dat precies en wat doet het met je? Hoeveel jongeren gebruiken het en hoe schadelijk is het? En hoe kun je als ouder het gesprek met je kind aangaan en wat kun je doen als je kind snus gebruikt? 

Wat is snus en wat zijn nicotinezakjes?

Snus en nicotinezakjes lijken op kleine theezakjes. Je stopt ze tussen je bovenlip en je tandvlees. Via de bloedvaatjes in je lip en mond komt de nicotine uit het zakje in je bloed. 

Aantrekkelijk voor jongeren

Snus zit in kleine, ronde blikjes, die er leuk uitzien. Er zijn verschillende smaakjes, zoals energydrink en watermeloen. Dit maakt snus extra aantrekkelijk voor jongeren. Snus is door de grote hoeveelheid nicotine erg verslavend.

Wel of geen tabak?

In snus zit fijngemalen tabakspoeder. Het wordt ook wel ‘Zweedse snus’ genoemd omdat het uit Zweden komt. Een nicotinezakje is eigenlijk iets anders: daar zit geen tabak in, maar poeder met nicotine en smaakstoffen. In Nederland worden vaker nicotinezakjes gebruikt dan snus. De woorden ‘snus’ en ‘nicotinezakjes’ worden vaak door elkaar gehaald, ook door verkopers. Wij gebruiken hier het woord ‘snus’ en dan bedoelen we de nicotinezakjes zonder tabak. 

Is snus verboden?

Zweden is het enige land in Europa waar snus met tabak niet verboden is¹Bron:
Trimbos-instituut (n.d.). Nicotinezakjes en snus. Geraadpleegd november 2022, https://www.trimbos.nl/kennis/roken-tabak/nicotinezakjes-en-snus/. Ook de nicotinezakjes zonder tabak komen uit Zweden. In Nederland zijn snus en nicotinezakjes wel verboden. Alleen nicotinezakjes met minder dan 0,035 mg nicotine mogen in Nederland verkocht worden. Dit is veel minder dan er in één sigaret zit. In een sigaret zit ongeveer 0,68 mg nicotine. 

Het is makkelijk om snus te kopen via sommige tabakszaken, avondwinkels en online. Ook verkopen jongeren het soms via sociale media aan elkaar. Vaak zit er veel meer nicotine in dan mag (0,035 mg). Soms zelfs wel meer dan duizend keer zo veel!

Wat doet snus met je?

Het gevoel dat je krijgt van snus lijkt op het gevoel dat je krijgt na vapen of het roken van een sigaret. Mensen voelen zich vaak ontspannen en vrolijk en kunnen beter hun aandacht ergens bij houden. Dit gebeurt bij snus binnen een half uur na het gebruik. Het effect van snus houdt langer aan dan het effect van het roken van een sigaret. Dat komt omdat de nicotine uit snus langzamer wordt opgenomen in het bloed. Hierdoor heb je soms ook niet goed door hoeveel nicotine je binnenkrijgt. Je kan er misselijk en duizelig van worden. 

Het fijne gevoel duurt niet lang. Als de nicotine is uitgewerkt, krijg je gelijk weer zin in meer nicotine. Dit is een vervelend gevoel en dat verdwijnt als je een nieuw zakje neemt. Zo ontstaat er een verslaving. 

Hoeveel jongeren gebruiken snus?

In 2023 gebruikte 2,8% van de jongeren tussen 12 en 25 jaar elke maand snus (nicotinezakjes)²Bron:
Garritsen H, Bommelé J,  de Nerée C, Troelstra S,  Croes E,  Willemsen M.  Jongerenmonitor tabaks- en nicotineproducten. Utrecht; 2023. AF2112-Jongerenmonitor-Tabaks-en-nicotineproducten.pdf (trimbos.nl). Jongeren tussen de 15 en 17 jaar gebruiken het vaakst elke maand of elke dag snus³Bron:
Garritsen H, Bommelé J,  de Nerée C, Troelstra S,  Croes E,  Willemsen M.  Jongerenmonitor tabaks- en nicotineproducten. Utrecht; 2023. AF2112-Jongerenmonitor-Tabaks-en-nicotineproducten.pdf (trimbos.nl).

Is snus slecht voor je?

Nicotine is een erg verslavende stof. En in één zakje snus kan veel nicotine zitten. Daardoor krijg je bij het gebruik van snus veel meer nicotine in je lichaam dan bij het roken van een sigaret. De bijwerkingen van nicotine kunnen dus ook heftiger zijn. En dat is zeker zo bij kinderen die nog niet gewend zijn aan nicotine. Ook kunnen jongeren door snus te gebruiken een nicotinevergiftiging krijgen. Dan heb je teveel nicotine in je lichaam. Heel soms kan die vergiftiging zorgen voor spiertrekkingen of ernstige ademhalingsproblemen.

Jongeren denken vaak dat snus minder ongezond is dan het roken van sigaretten, omdat je geen rook inademt naar je longen⁴Bron:
Azzopardi, D., Liu, C., & Murphy, J. (2022). Chemical characterization of tobacco-free “modern” oral nicotine pouches and their position on the toxicant and risk continuums. Drug and Chemical Toxicology, 45(5), 2246–2254. https://doi.org/10.1080/01480545.2021.1925691. Maar snus is – net als roken – erg slecht voor je gezondheid.Dat komt vooral door de nicotine. 

Nadelen van snus kort na gebruik

– Misselijkheid⁵Bron:
(EFSA), European Food and Safety Agency (2009). Potential risks for public health due to the presence of nicotine in wild mushrooms. EFSA Journal, 7(5), 286r. https://doi.org/https://doi.org/10.2903/j.efsa.2009.286r
– Duizeligheid
– De ‘hik’ krijgen
– Verhoogde en/of onregelmatige hartslag
– Hoge bloeddruk
– Irritatie aan de keel
– Maagklachten

Nadelen van snus na langere tijd

Op de lange termijn loop je risico op het krijgen van hart- en vaatziekten⁶Bron:
Benowitz, N. L., & Burbank, A. D. (2016). Cardiovascular toxicity of nicotine: Implications for electronic cigarette use. Trends in Cardiovascular Medicine, 26(6), 515–523. https://doi.org/10.1016/j.tcm.2016.03.001 en
Price, L. R., & Martinez, J. (2019). Cardiovascular, carcinogenic and reproductive effects of nicotine exposure: A narrative review of the scientific literature. F1000Research, 8, 1586. https://doi.org/10.12688/f1000research.20062.2. In snus zitten 28 kankerverwekkende stoffen. Daardoor is het risico op neus- en mondkanker groot. We weten nog niet wat er gebeurt als je langere tijd achter elkaar snus gebruikt omdat het nog niet zo lang bestaat.

Praat met je kind over snus

We raden je aan om met je kind over snus te praten. Het wordt niet heel veel gebruikt maar er is altijd kans dat jouw kind er iets over snus hoort. 

Stel open vragen en probeer niet te oordelen. Vraag wat je zoon of dochter al over snus weet. En vraag of er kinderen op school zijn die het gebruiken en wat je kind daar van vindt. 

Leg uit dat het niet normaal is dat kinderen snus gebruiken. En vertel waarom jij niet wilt dat je kind snus gebruikt. Zeg bijvoorbeeld dat je wilt dat je kind gezond is en niet verslaafd raakt aan nicotine. Snus of nicotinezakjes kunnen namelijk veel nicotine bevatten, vaak meer dan sigaretten. Jongeren die snus gebruiken hebben ook nog eens meer kans om te gaan roken⁷Bron:
Soneji, S., Sargent, J. D., Tanski, S. E., & Primack, B. A. (2015). Associations between initial water pipe tobacco smoking and snus use and subsequent cigarette smoking: results from a longitudinal study of US adolescents and young adults. JAMA pediatrics, 169(2), 129–136. https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2014.2697.

Lees ook de andere opvoedtips en gesprekstips.

Wat als je kind snus gebruikt?

Ook als je vermoed of ontdekt dat je kind snus of nicotinezakjes gebruikt, is het belangrijk om met je kind te praten. Doe dit op een rustig moment en zorg dat je er zelf genoeg over weet. Vraag of het klopt wat je denkt. En als het klopt, vraag dan waarom je kind dit doet. Is het omdat hij of zij bij de vriendengroep willen horen? Dan kan je uitleggen hoe je kind kan reageren als het snus of nicotinezakjes krijgt aangeboden. Je mag nee zeggen en je hoeft echt niet mee te doen met de rest. Echte vrienden accepteren en respecteren dat. 

Probeer als ouder steeds duidelijk en eerlijk te zijn. Zeg dat jij het gebruikt van snus afkeurt en dat het niet normaal is om dit voor je 18^e te doen. Het helpt vaak niet om dingen te zeggen als “daar krijg je later kanker van”. Wat wel werkt is het bespreken van de effecten van nicotine op de korte termijn. Kinderen voelen zich vaak helemaal niet lekker door nicotine. Ze raken ook eerder verslaafd aan nicotine. En snus is duur en het is jammer als je zakgeld eraan opgaat. 

Lees meer over wat je kunt doen als je kind rookt, vapet of snus gebruikt.

Waar vind je informatie en hulp?

Op rokeninfo.nl vind je nog meer informatie over snus en nicotinezakjes. Als je vragen hebt of bezorgd bent over je kind kun je ook bellen, mail of chatten met de rokeninfolijn (0900 1995).

Als je kind wil stoppen met snus, help je kind hier dan bij. Maak goede afspraken met elkaar. De website jongvolwassenen.ikstopnu.nl gaat over stoppen met roken, vapen en snus en is gemaakt voor jongeren. Daar vind je kind tips en apps die helpen bij het stoppen. Kijk eens samen op deze website. Dan weet je kind ook gelijk waar het zelf informatie kan vinden. Je kind kan ook chatten of gratis bellen met de stoplijn (0800 1995).