Kinderen met ADHD, autisme of een licht verstandelijke beperking krijgen sneller problemen met gamen

Sommige kinderen krijgen sneller problemen met gamen dan andere. Gamen kan extra aantrekkelijk zijn voor kinderen met ADHD, autisme of een licht verstandelijke beperking (LVB). Ze maken tijdens het gamen makkelijker contact met anderen dan in het dagelijks leven. Gamen kan voor ontspanning zorgen en helpen tegen verveling. Sommige kinderen kunnen hierdoor overmatig gaan gamen en vinden het moeilijk om te stoppen. In dit stuk besteden we daar aandacht aan. Ook geven we tips voor ouders.

ADHD en gamen

Sommige kinderen met ADHD¹ hebben meer kans op problematisch gamen². Dat geldt vooral voor kinderen met veel aandachtsproblemen³. Kinderen met ADHD gamen graag. Gamen is namelijk extra aantrekkelijk voor kinderen met ADHD. Ze zoeken graag spanning op en vervelen zich sneller. Gamen helpt kinderen met ADHD tegen verveling. Gamen is leuk, het geeft een gevoel van plezier, spanning en uitdaging. In games zitten veel snelle en directe beloningen. Denk bijvoorbeeld aan voorwerpen verzamelen, een level halen of een gevecht winnen. Door de snelle beloningen is het voor kinderen met ADHD tijdens het gamen makkelijker om hun aandacht erbij te houden. Daarnaast kan gamen ook helpen ontspannen. Sommige kinderen voelen zich door het gamen rustiger aan het einde van een drukke dag.

Kinderen met ADHD zijn impulsiever dan kinderen zonder ADHD. Als je impulsief bent, kun je je gedrag minder goed sturen. Je doet iets zonder er eerst over na te denken. De neiging om te gaan gamen is dan moeilijker te onderdrukken. Ook is het moeilijker om te stoppen met gamen. Kinderen die impulsief zijn, krijgen eerder problemen met gamen dan kinderen die veel controle over hun gedrag hebben⁴.

Meer informatie over ADHD vind je op de websites van Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie en Impuls & Woortblind. Voor jongeren is informatie over ADHD te vinden op de website van Brainwiki.

Autisme en gamen

Gamen is voor kinderen met autisme extra leuk maar ook extra riskant. Gamen heeft verschillende voordelen voor kinderen met autisme. Kinderen met autisme kunnen het moeilijk vinden om contact te maken met anderen. Ook vinden veel kinderen met autisme het moeilijk om een gesprek te voeren en non-verbale communicatie⁵ te begrijpen. Een game biedt een veilige en anonieme wereld. Hierin is het makkelijker om online contact met anderen te maken. Denk bijvoorbeeld aan online chatten tijdens het gamen. Tijdens het chatten hoef je geen oogcontact te maken. Ook hoef je bijvoorbeeld niet aan een gezicht te zien hoe iemand zich voelt. Bovendien heb je al een gezamenlijke interesse om over te praten. Kinderen met autisme kunnen tijdens het gamen ervaren dat ze er echt bij horen. Hoe beter ze zijn in het gamen, hoe meer ze gewaardeerd worden.

Daarnaast verwerken kinderen met autisme prikkels om zich heen op een andere manier. Alles wat ze zien, horen, voelen of ruiken, komt anders bij ze binnen dan bij andere mensen. Daardoor kan het dagelijks leven soms best moeilijk zijn. In het dagelijks leven verandert er veel. Het gedrag van andere kinderen is erg onvoorspelbaar. In een game is er veel structuur en gaan dingen steeds op dezelfde manier. Er gelden duidelijke regels. Als speler heb je veel controle. Je bepaalt zelf wat er gebeurt. Dat is voor kinderen met autisme prettig.
Jonge kinderen met autisme vinden de fantasiewereld in games vaak leuk. Voor sommige kinderen met autisme is het moeilijk om te fantaseren en te doen alsof tijdens het spelen⁶. Ze vinden het bijvoorbeeld moeilijk om uit zichzelf dingen, werelden en gebeurtenissen te bedenken die ze nog nooit gezien hebben. Gamen is een manier van spelen waarbij ze de fantasiewereld niet zelf hoeven te bedenken.

Gamen is dus extra aantrekkelijk voor kinderen met autisme. Daardoor is het soms voor kinderen met autisme moeilijk om te stoppen met gamen. Kinderen met autisme hebben sneller problemen met gamen dan kinderen zonder autisme⁷. Gamen kan een manier worden om te vluchten van negatieve gevoelens en moeilijkheden van het dagelijks leven.⁸ Ook is het voor sommige kinderen met autisme moeilijk om van de ene activiteit te wisselen naar de andere. Het kan dan extra moeilijk zijn om te stoppen met gamen.

Lees meer over autisme op de websites van het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie en de Nederlandse Vereniging voor Autisme. Voor jongeren is informatie over autisme te vinden op de website van Brainwiki.

Licht verstandelijke beperking en gamen

Ook voor kinderen met een licht verstandelijke beperking (LVB) kan gamen belangrijke voordelen hebben⁹. Kinderen met LVB vinden dingen moeilijk die voor hun leeftijdsgenoten makkelijker gaan. Denk bijvoorbeeld aan leren, plannen maken, problemen oplossen, emoties herkennen of met vrienden omgaan. Gamen is een goede manier voor deze kinderen om contact met anderen te maken. Anderen kunnen online niet zien dat ze een beperking hebben. En ze kunnen even rustig nadenken voordat ze een antwoord geven. Ook kunnen ze in een game ervaren dat ze snel goed in iets worden. Hoe meer je speelt, hoe beter je wordt. Je krijgt er waardering voor van andere spelers. Dat geeft een gevoel van zelfvertrouwen.

Maar kinderen met LVB krijgen ook sneller problemen met gamen. Sommige kinderen met LVB vinden het moeilijk om te stoppen met gamen. Voor kinderen met LVB is het moeilijker om de risico’s van gamen in te schatten¹⁰. Ze betalen bijvoorbeeld sneller geld in games, zonder dat ze dat doorhebben. Of ze bedenken niet dat hun berichtjes kunnen worden doorgestuurd naar anderen.

Ook kunnen kinderen met LVB sneller misleid worden door medespelers. Online kunnen mensen net doen alsof ze iemand anders zijn. Veel kinderen met LVB vinden het moeilijk in te schatten of mensen te vertrouwen zijn.

Als je online met iemand praat, kun je niet zien hoe iemand kijkt. Daardoor kun je niet altijd goed zien wat de ander bedoelt. Opmerkingen kunnen verkeerd begrepen worden of kwetsend overkomen. Voor jongeren met LVB is het extra lastig om aan te voelen wat de ander bedoelt. Daarnaast vinden ze het moeilijk om in te schatten hoe hun eigen gedrag op anderen overkomt. Er kunnen dus makkelijk misverstanden ontstaan.¹¹

Lees meer over LVB op de website van het Kenniscentrum LVB. Op Brainwiki vind je meer informatie over LVB voor jongeren.

Lees hier meer over waarom de risico’s van gamen per persoon verschillen.

Tips voor ouders van kinderen met ADHD, autisme of LVB

Kinderen met adhd, autisme of LVB ervaren dus extra voordelen aan gamen. Gelukkig levert gamen niet automatisch problemen op. Het is wel goed om met je kind in gesprek te blijven over gamen. Hieronder hebben we een aantal tips op een rijtje gezet:

Maak je je zorgen over het gamegedrag van je kind? Speel eens een spelletje mee. Daarmee toon je interesse in de belevingswereld van je kind. Samen afspraken maken wordt dan makkelijker.
Ga samen in gesprek over wat gamen voor je kind betekent. Wat vindt je kind zo leuk aan gamen? Leg ook uit wat nadelen van gamen kunnen zijn. En dat het daarom belangrijk is om regels af te spreken met elkaar.
Bij vragen zoals “Wat vind je leuk aan….?” “Hoe voel je je……?” moeten kinderen nadenken over zichzelf en emoties benoemen. Dat kan voor kinderen met LVB of autisme moeilijk zijn. Dan is het handiger te vragen naar de praktische en concrete dingen in de game. Denk bijvoorbeeld aan: “Wat moet je doen?” “Is dat moeilijk?” “Moet je wel eens geld betalen in het spel?” ”Wanneer is het spel klaar?” “Is het spel ooit afgelopen?” ”Met wie speel je het spel?” “Maken jullie afspraken over wanneer je weer online bent?” “Voel je je wel eens verplicht om online te gaan, of vind je het gewoon leuk?”
Maak afspraken zo duidelijk mogelijk. Wees concreet in wat je van je kind verwacht. Denk bijvoorbeeld aan: Hoe laat mag je kind gamen? Op welke dagen? Hoe lang? Mag je kind (kleine) aankopen doen in een game?
Kondig aan als het bijna tijd is om af te sluiten, bijvoorbeeld tien minuten van te voren. Dan kan je kind zich daarop voorbereiden. Bij sommige spellen is het niet mogelijk om direct af te sluiten zonder al je werk te verliezen.
Geef complimenten en beloon als je kind zich aan de afspraken houdt.
Praat met je kind over online contact via games met anderen. Hierbij kun je uitleggen dat contact via games met anderen niet persé slecht is. Het kan heel leuk zijn om online met elkaar spelletjes te doen. Maar er kunnen ook risico’s aan online contact met onbekenden zitten. Voorbeelden van risico’s zijn online pesten, oplichting of online misbruik. Spreek bijvoorbeeld samen af dat je kind geen foto’s of telefoonnummers aan onbekenden geeft. En maak duidelijk dat je kind altijd alles aan je mag vertellen. Ook als online iets vervelends gebeurt. Hier vind je meer tips over hoe je het gesprek kunt aan gaan.
Vindt je kind het erg moeilijk om te stoppen met gamen? Dan is het aan te raden om geen gameconsole in de slaapkamer te zetten. Sommige kinderen die in hun slaapkamer kunnen gamen, hebben meer kans op problematisch gamen¹². De drempel om te gaan gamen is dan namelijk erg laag, ook ’s avonds en ’s nachts.
Kies voor een game die past bij het denken en doen van je kind, niet bij zijn of haar leeftijd. Vaak zijn kinderen met LVB of autisme jonger in hun ontwikkeling dan andere kinderen van hun leeftijd. Een kind met LVB van bijvoorbeeld 15 jaar kan zich bijvoorbeeld gedragen als een kind van 10 jaar. Let daarom goed op bij de keuze van de games.

Meer weten? Lees hier meer tips over opvoeding en gamen.

Misschien ook relevante informatie

Jonge kinderen en gamen Mediagebruik kent voordelen maar kan ook ten koste gaan van…

Heb je gevonden wat je zocht?

JaNee