Praten over roken, vapen en snus
We raden je aan om op tijd met je kinderen te praten over roken, vapen en snus. Ook als ze hier zelf nog niet mee bezig zijn. Ze komen het vroeg of laat tegen, dus het is beter als ze voorbereid zijn. Ook omdat kinderen gevoeliger zijn voor nicotine dan volwassenen. Zij raken dus ook makkelijker verslaafd aan roken, vapen of het gebruik van snus of nicotinezakjes. Lees waar je op kunt letten als je hierover met je kind praat.
De meeste jonge kinderen – rond 12 jaar – denken negatief over roken en tabak. Toch is het goed om er ook dan al samen over te praten. En dat blijft belangrijk in de hele puberteit. We geven hier een paar korte tips. Lees ook de uitgebreidere versie van de 7 opvoedtips.
Warmte en aandacht
Goed contact met je kind is natuurlijk altijd belangrijk. Maar we weten uit onderzoek ook dat warmte en aandacht van ouders ervoor zorgt dat kinderen minder snel middelen gaan gebruiken. Het helpt dus als je weet wat er speelt in het leven van je kind. En als ze voelen dat ze altijd bij jou terecht kunnen.
Goed voorbeeld
Kinderen en jongeren leren door het gedrag van anderen te kopiëren1Bron:
Bommelé, J., Kleinjan, M., & van Laar, M. (2016). Zien roken, doet roken? Utrecht, Nederland: Trimbos-instituut. Dat is ook zo met roken, vapen en snus. Kinderen die anderen in hun omgeving zien roken of vapen, lopen meer kans om dat zelf ook te gaan doen. Ook wat ze zien op internet en sociale media heeft veel invloed.
Rokende ouders
Als je als ouder rookt, is de kans groter dat je kinderen ook gaan roken. Ze kunnen ook jouw ideeën over roken overnemen (zowel positieve als negatieve). Ze leren ook zonder het te merken dat roken ‘gezellig’ is. Bovendien wordt het lichaam van kinderen gevoeliger voor nicotine als hun ouders roken.
Rokende vrienden
Als je vrienden roken heb je als kind ook een grotere kans om te gaan roken2Bron:
Bommelé, J., Kleinjan, M., & van Laar, M. (2016). Zien roken, doet roken? Utrecht, Nederland: Trimbos-instituut. Hierbij is de invloed van de beste vriend of vriendin het grootst.
Goed gesprek
Kies voor deze gesprekken een ontspannen moment zonder afleiding. Bijvoorbeeld als je samen de hond uitlaat of in de auto zit. Zorg voor een rustige en open houding. Stel vooral veel vragen en luister goed. Probeer niet te oordelen. Lees ook deze gesprekstips.
Rookt of vapet jouw kind al? Stel ook dan open vragen en probeer niet boos te worden. Vraag waarom je kind is gaan roken en stimuleer je kind om hier zelf over na te denken. Lees meer over wat je kan doen als je kind rookt, vapet of snus gebruikt.
Korte termijn
Het heeft niet veel zin om te zeggen dat het ongezond is. Dat weet je kind zelf ook wel. Kinderen en jongeren denken minder na over gevolgen die nog ver weg zijn. Wijs daarom vooral op de nadelen op de korte termijn. Dit spreekt jongeren meer aan.
Oefenen
Eén van de redenen dat kinderen beginnen met roken is dat ze bij de groep willen horen. Oefen samen hoe je kind kan reageren als het een sigaret, vape of snus krijgt aangeboden. En leg uit dat je altijd nee mag zeggen. Echte vrienden zullen dit accepteren. Wist je dat anderen vaak juist respect voor je hebben als je je eigen keuzes maakt?
“Opvoeden houdt op een bepaald moment op. Dan heeft je kind een eigen verantwoordelijkheid. Je wil je kinderen zo opvoeden dat ze hun eigen verantwoordelijkheid nemen.”
(Jan, vader van 4 kinderen)
Grenzen en afspraken
Het is goed om zelf duidelijk aan te geven dat je roken, vapen en snus afkeurt. Leg ook uit waarom. En vertel dat het niet normaal is dat kinderen en jongeren roken, vapen of snus gebruiken. Je hebt als ouders meer invloed dan je denkt!
Niet-rokenafspraak
Je kunt samen een niet-rokenafspraak maken zoals NIX18: niet roken of vapen en geen snus gebruiken tot je 18 bent. Spreek ook af wat de gevolgen zijn als je kind zich niet aan de afspraak houdt. En maak geen uitzonderingen. Volgens onderzoek kan zo’n afspraak ervoor zorgen dat een kind later begint met roken of helemaal niet gaat roken3Bron:
Beeres, D. T., Pulkki-Brännström, A. M., Nilsson, M., & Galanti, M. R. (2024). Child–Adult Contract for Prevention of Tobacco Use: “As-Treated” Analysis of a Cluster Randomized Controlled Trial (the TOPAS Study) at 3-Year Follow-Up. Prevention Science, 25(1), 175-192..
Eerlijk zijn
Wees eerlijk en geef aan dat je het fijn vindt als je kind ook eerlijk is. Spreek bijvoorbeeld af dat je kind het vertelt als het toch een keer heeft gerookt. Laat merken dat je het wel begrijpt, maar zeg ook dat je het niet goedkeurt. En ga dan opnieuw rustig in gesprek.
Goede voorbereiding
Roken, vapen en het gebruik van snus zijn schadelijk. De giftige stoffen in tabak, vapes en snus kunnen grote gevolgen hebben, zeker voor kinderen. Daarom is het verkopen van tabak, vapes en snus aan kinderen jonger dan 18 jaar in Nederland verboden.
Zorg dat je zelf goed weet wat roken, vapen en snus doen met kinderen. Fris eventueel je kennis op, bijvoorbeeld op rokeninfo.nl. Het helpt als je goed kan uitleggen waarom je regels stelt. Je kunt ook samen met je kind op zoek gaan naar informatie.
Let op signalen
Als je weet waar je kind mee bezig is, zie je het ook eerder als er iets mis is. Doet je kind ineens anders dan anders? Dit kan natuurlijk een gevolg zijn van alle veranderingen in de puberteit, maar er kan ook meer aan de hand zijn. Spreek je zorgen uit en vraag je kind of het klopt wat jij denkt. Lees meer over mogelijke signalen en wat je kunt doen.
Praat met andere ouders
Je kunt ook eens met andere ouders praten. Hoe gaan zij hier mee om? Je kan elkaar ook helpen door bijvoorbeeld dezelfde regels te gebruiken.
Meer tips!
- Lees de 7 opvoedtips
- Lees de 3 gesprekstips
- Volg de gratis online cursus Praten met je kind
