Wat je als ouder wilt weten over vapen

Vapen is de laatste tijd veel in het nieuws en er zijn veel vragen. Hoeveel jongeren vapen eigenlijk en waarom doen vooral jongeren het? Wat zijn de gevolgen van vapen en is vapen slechter dan roken? Op sociale media wordt gezegd dat vapen helpt om te stoppen met roken. Klopt dat of gaan jongeren die vapen toch ook roken? En tot slot: hoe kun je als ouder het gesprek met je kind aangaan en wat kun je het beste doen als je denkt of merkt dat je kind vapet? 

Wat is vapen?

Een vape is een elektronische sigaret met een batterij, ook wel e-sigaret genoemd. Er zijn veel verschillende soorten vapes. Sommige vapes kun je bijvullen met een vloeistof en opladen via het stopcontact. Andere vapes kun je na gebruik weggooien, dit zijn wegwerpvapes. Uit onderzoek blijkt dat jongeren vooral wegwerpvapes gebruiken. Het gebruik van een vape noemen we vapen (spreek uit ‘vepen’).

Geen tabak

Er zit geen tabak in een vape, maar wel een vloeistof (e-liquid). In deze vloeistof zit vaak nicotine. De vape verwarmt de vloeistof, waardoor de vloeistof verdampt. De damp adem je in door het mondstuk van de vape. De ‘rookwolken’ die je daarna uitblaast ruiken niet naar sigarettenrook. Er zijn ook vapes zonder nicotine. Ook deze vapes zijn schadelijk en kunnen vervuilde stoffen bevatten.

Verboden onder de 18

Het verkopen van vapes aan kinderen en jongeren onder de 18 jaar is in Nederland verboden. Maar toch blijken kinderen er makkelijk aan te kunnen komen. Ze bestellen vapes via webshops en sociale media. Daar wordt vaak niet naar hun leeftijd gevraagd. Ook de verkoop via webshops en sociale media is sinds 1 juli 2023 volledig verboden.

Hoeveel jongeren vapen?

De vape lijkt populairder te worden maar de meeste jongeren vapen nog steeds niet. In 2023 gebruikte 10,3% van de jongeren tussen 12 en 25 jaar elke maand een vape¹Bron: Garritsen H, Bommelé J,  de Nerée C, Troelstra S,  Croes E,  Willemsen M.  Jongerenmonitor tabaks- en nicotineproducten. Utrecht; 2023. AF2112-Jongerenmonitor-Tabaks-en-nicotineproducten.pdf (trimbos.nl). Onderzoek onder scholieren laat zien dat een kwart van de leerlingen van 12 t/m 16 jaar wel eens een vape gebruikt²Bron:
Cijfers middelengebruik onder scholieren – Trimbos-instituut. 

Waarom vapen vooral jongeren?

De marketing van de tabaksindustrie richt zich expres op kinderen en jongeren. Vapes zien er vaak uit als een markeerstift of USB-stick. Ze hebben veel verschillende kleuren en smaakjes zoals chocola, kokosnoot of bubblegum. 

Esther Croes van het Trimbos-instituut zegt hierover: “Smaakstoffen zoals watermeloen klinken misschien gezond, maar het zijn gewoon chemische goedjes”. Sinds 1 januari 2024 mogen er in Nederland geen vapes met smaakjes meer verkocht worden. De smaak ‘tabak’ blijft wel toegestaan. Dit verbod is bedoeld om vapen minder aantrekkelijk te maken voor jongeren. 

Hoe schadelijk is vapen?

Er wordt veel verkeerde informatie verspreid over vapes, vooral op sociale media. Daar zeggen ze bijvoorbeeld dat een vape niet zoveel kwaad kan. Of dat een vape ‘veel gezonder’ is dan een gewone sigaret met tabak. Dat klopt niet. Ook in vapes zitten veel giftige, kankerverwekkende en verslavende stoffen.

• Nicotine

Jonge kinderen kunnen al na een paar dagen verslaafd zijn aan nicotine. Door nicotine gaat je hartslag en je bloeddruk omhoog. Als je teveel nicotine binnenkrijgt, kan je een nicotinevergiftiging krijgen. Je kan er ook duizelig of misselijk van worden. En in ernstige gevallen kan je een epileptische aanval krijgen of zelfs doodgaan. Lees ook hoe een nicotineverslaving ontstaat.

Volgens een onderzoek van RTL Nieuws zit er in sommige vapes (veel) meer nicotine dan mag. Soms wel 11x meer. Dat staat gelijk aan 200 tot 400 sigaretten in één vape. Dat kan heel veel negatieve gevolgen hebben. Lees meer over de negatieve gevolgen van nicotine.

• Zware metalen en meer

In sommige vapes zitten ook zware metalen en andere giftige stoffen, zoals lood, uranium, nikkel, aceton en formaldehyde. Formaldehyde is kankerverwekkend en vooral heel schadelijk bij inademing. Een loodvergiftiging kan zorgen voor een daling van het IQ (cijfer dat het denkvermogen aangeeft) en zelfs tot de dood. 

Gaan jongeren die vapen ook roken?

Vapes bestaan al twintig jaar. Ze werden bedacht als hulpmiddel bij het stoppen met roken. Maar we weten nu dat dat helemaal niet werkt. De meeste mensen gaan toch weer roken. Of ze gaan roken én vapen. Van de leerlingen die elke dag een vape gebruiken, rookt bijna één op de drie (30%) ook elke dag een sigaret met tabak³Bron:
Cijfers middelengebruik onder scholieren – Trimbos-instituut.

De tabaksindustrie richt zich met vapes nu niet meer op rokers die willen stoppen, maar op jongeren die nog nooit gerookt hebben. Vapes zijn mild voor de keel: je kunt de damp makkelijk inademen zonder te hoesten. Voor jongeren kan vapen dus juist een opstapje zijn naar het roken van sigaretten. En net als het roken van sigaretten is vapen helemaal niet goed voor jongeren. 

Praat met je kind over vapen

We raden je aan om met je kind over vapen te praten. Onder middelbare scholieren lijkt vapen best populair, ook al vapen de meeste jongeren niet. De kans dat je kind er wel eens iets over heeft gehoord is vrij groot. 

Stel open vragen en probeer niet te oordelen. Vraag je kind eens wat het weet over vapen. En vraag of er kinderen op school zijn die het doen en wat je kind daarvan vindt. 

Leg uit dat het niet normaal is dat kinderen vapen (NIX18). Vertel ook waarom jij niet wilt dat je kind gaat vapen. Want niet alleen het roken van een sigaret, maar ook het gebruik van een vape is schadelijk. Ze zorgen allebei voor schade aan de longen en blijvende hersenschade. Laat weten dat je graag wilt dat je kind gezond is en niet verslaafd raakt aan nicotine. 

Lees ook de andere opvoedtips en gesprekstips.

Wat als je kind vapet?

Ook als je vermoed of ontdekt dat je kind vapet, is het belangrijk om met je kind te praten. Doe dit op een rustig moment en zorg dat je er zelf genoeg over weet. Vraag of het klopt wat je denkt. En als het klopt, vraag dan waarom je kind dit doet. Is het omdat hij of zij bij de vriendengroep willen horen? Dan kan je uitleggen hoe je kind kan reageren als het een vape krijgt aangeboden. Je mag nee zeggen en je hoeft echt niet mee te doen met de rest. Echte vrienden accepteren en respecteren dat. 

Probeer als ouder steeds duidelijk en eerlijk te zijn. Zeg dat jij vapen afkeurt en dat het niet normaal is om voor je 18^e te vapen. Het helpt vaak niet om dingen te zeggen als “daar krijg je later kanker van”. Wat wel werkt is het bespreken van de effecten van nicotine op de korte termijn. Kinderen voelen zich vaak helemaal niet lekker door nicotine. Ze raken ook eerder verslaafd aan nicotine. En vapen is duur en het is jammer als je zakgeld eraan opgaat. 

Lees meer over wat je kunt doen als je kind rookt, vapet of snus gebruikt.

Waar vind je informatie en hulp?

Op rokeninfo.nl vind je nog meer informatie over roken en vapen. Als je vragen hebt of bezorgd bent over je kind kun je ook bellen, mail of chatten met de rokeninfolijn (0900 1995).

Als je kind wil stoppen met vapen, help je kind hier dan bij. Maak goede afspraken met elkaar. De website jongvolwassenen.ikstopnu.nl gaat over stoppen met roken en vapen en is gemaakt voor jongeren. Daar vind je kind tips en apps die helpen bij het stoppen. Kijk eens samen op deze website. Dan weet je kind ook gelijk waar het zelf informatie kan vinden. Je kind kan ook chatten of gratis bellen met de stoplijn (0800 1995).

Wil je zelf stoppen met roken of vapen? Meld je dan aan voor de telefonische coaching Rookvrije Ouders. Je maakt dan kennis met een coach en krijgt uitleg over de hulp van Rookvrije Ouders. Het kennismakingsgesprek is gratis. Daarna beslis je pas of je met de coaching wil starten.